Ενημέρωση για την Επαρκή Προστασία του Δέρματος μας από τη Βλαβερή Επίδραση του Ήλιου

Η αντιηλιακή προστασία δεν αποτρέπει μόνο τη φωτογήρανση και τη δημιουργία πρόσθετων ρυτίδων στο δέρμα αλλά αποτελεί και μια σημαντική μέθοδο πρόληψης σοβαρών νοσημάτων όπως ο καρκίνος του δέρματος.
Στις μέρες μας είναι πλέον σημαντικό να εφαρμόζουμε καθημερινά αντιηλιακή προστασία. Ας μάθουμε λοιπόν πως μπορούμε να προστατεύουμε επαρκώς το δέρμα μας από τη βλαβερή επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας…

1. Περιορισμός του χρόνου έκθεσης στο ηλιακό φως.
Ο ήλιος θεωρείται πιο επικίνδυνος κατά τις μεσημεριανές ώρες κυρίως από τις 11 πμ. έως τις 4μμ. Κατά το χρονικό αυτό διάστημα η έκθεση στον ήλιο μπορεί να προκαλέσει τη μεγαλύτερη βλάβη στο ανθρώπινο δέρμα. Κοντά σε νερό, χιόνι και άμμο υπάρχουν περισσότερες αντανακλάσεις των ηλιακών ακτίνων και η πιθανότητα για ηλιακό έγκαυμα αυξάνεται. Το ηλιακό έγκαυμα αλλά και το μαύρισμα θεωρούνται ενδείξεις ότι το δέρμα έχει υποστεί βλάβη από τον ήλιο. Όσο μεγαλύτερη είναι η εν λόγω βλάβη στο δέρμα τόσο περισσότερο πιθανό είναι να εμφανιστούν πρώιμα ρυτίδες, καρκίνος του δέρματος καθώς και άλλα δερματικά προβλήματα.
2. Αν το δέρμα αρχίσει να κοκκινίζει μετά από έκθεση στον ήλιο θα πρέπει να μεταφερθείτε άμεσα σε κλειστό χώρο.
3. Όταν βρίσκεστε σε εξωτερικούς χώρους να κάνετε χρήση οποιουδήποτε διαθέσιμου σκίαστρου υπάρχει στην περιοχή, είτε φυσικού (δέντρα) είτε τεχνητού (τέντες κ.α.).
4. Χρήση αντηλιακού. Να χρησιμοποιείτε αντηλιακό ευρέως φάσματος (έναντι των UVA και UVB ακτίνων) με δείκτη προστασίας (SPF) τουλάχιστον 20, ακόμα και τις συννεφιασμένες μέρες. Χρησιμοποιείστε αρκετό αντηλιακό και επαλείψτε καλά σε όλες τις περιοχές που εκτίθενται στον ήλιο. Μην ξεχνάτε τη μύτη, τον αυχένα, τα αυτιά, χέρια και πόδια. Προστατέψτε τα χείλη σας με ειδικά προϊόντα που να έχουν δείκτη προστασίας 20 (ή υψηλότερο). Οι άνδρες ειδικότερα δε θα πρέπει να ξεχνούν να βάζουν αντηλιακό τόσο στο πρόσωπο τους όσο και στο κεφάλι σε περιοχές που έχουν χάσει τα μαλλιά τους. Γενικά σε όλες τις περιπτώσεις το αντηλιακό θα πρέπει να εφαρμόζεται περίπου 30 λεπτά πριν την έκθεση στον ήλιο. Επίσης όταν κάποιος κολυμπά ή ιδρώνει θα πρέπει να θυμάται να ανανεώνει το αντηλιακό του κάθε μία ώρα. Το αντηλιακό δεν καθιστά την ηλιοθεραπεία ασφαλή. Ορισμένες υπεριώδεις ακτίνες διαπερνούν το φίλτρο των αντηλιακών. Για το λόγο αυτό, τα αντηλιακά πάντα αποτελούν μέρος μόνο ενός προγράμματος προστασίας από τον καρκίνο του δέρματος. Για να μειωθεί και άλλο ο κίνδυνος θα πρέπει να ακολουθούνται όλες οι υπόλοιπες οδηγίες για ασφαλή έκθεση στον ήλιο.
5. Χρήση καπέλου και γυαλιών ηλίου με προστασία έναντι των ακτίνων UVA και UVB. Να θυμάστε ότι ορισμένα καπέλα δε καλύπτουν τα αυτιά και τον αυχένα οπότε θα πρέπει στις περιοχές αυτές πάντα να εφαρμόζεται αντηλιακό.
6. Όταν κυκλοφορείτε σε εξωτερικούς χώρους να χρησιμοποιείτε ρουχισμό που να καλύπτει όσο το δυνατόν μεγαλύτερη επιφάνεια του σώματος. Οι περιοχές του σώματος που καλύπτονται από ρούχα είναι πάντα περισσότερο προστατευμένες σε σχέση με το αντηλιακό. Όσο πιο πυκνή δε είναι η ύφανση ενός ρούχου, τόσο μεγαλύτερη η προστασία που παρέχει αυτό.
7. Μην κάνετε ηλιοθεραπεία για να μαυρίσετε. Αν σας αρέσει το μαυρισμένο δέρμα σκεφτείτε τη χρήση προϊόντων «αυτό-μαυρίσματος χωρίς ήλιο». Θα πρέπει ωστόσο να γνωρίζετε ότι το χρώμα που δίνουν τα προϊόντα αυτά δεν προστατεύει από τον ήλιο.
8. Να θυμάστε ότι εκτός από το καρκίνο του δέρματος η υπεριώδης ακτινοβολία μπορεί ακόμα να προκαλέσει:
• Πρόωρη γήρανση του δέρματος τη λεγόμενη «φωτογήρανση» που εκδηλώνεται με διάφορες μορφές μεταξύ άλλων: με ρυτίδες, υπερμελαγχρώσεις, και απώλεια της ελαστικότητας του δέρματος.
• Εκδηλώσεις στα μάτια όπως: καταρράκτη και εκφύλιση της ωχράς κηλίδας (αίτιο τύφλωσης).
• Ανοσοκαταστολή, δηλαδή εξασθένηση του ανοσοποιητικού συστήματος. Το ανοσοποιητικό σύστημα έχει ρόλο να προστατεύει τον οργανισμό μας έναντι διαφόρων ασθενειών από μικρόβια, ιούς κ.α. αλλά και από την ανάπτυξη καρκίνου σε διάφορα όργανα.

Πόσο συχνά θα πρέπει να γίνεται εξέταση του δέρματος;

Πόσο συχνά θα πρέπει να γίνεται εξέταση του δέρματος;

Τα περισσότερα είδη καρκίνου του δέρματος μεγαλώνουν με αργό ρυθμό.

Όταν γίνει έγκαιρη διάγνωση και αφαίρεση ελαττώνονται οι πιθανότητες ο καρκίνος να μεταφερθεί σε άλλες περιοχές του σώματος (μετάσταση).

Θα πρέπει να γίνεται αυτοεξέταση του δέρματος συμπεριλαμβανομένων των χειλιών και των βλεφάρων τουλάχιστον κάθε 6 μήνες. Σε ορισμένες περιοχές του σώματος όπως π.χ. στο τριχωτό της κεφαλής, την πλάτη (ράχη) και το υπόλοιπο οπίσθιο μέρος του σώματος χρειάζεστε τη βοήθεια από ένα δεύτερο άτομο. Εναλλακτικά, μπορείτε να σταθείτε μπροστά σε έναν μεγάλο καθρέπτη και να κρατήσετε στο χέρι σας έναν μικρό καθρέπτη ώστε να μπορείτε να ελέγξετε όλο το σώμα σας. 

Αν έχετε πολύ ανοικτό φωτότυπο δέρματος ή εμφανίζετε φακίδες στο σώμα σας θα πρέπει να γίνεται προληπτική εξέταση του δέρματος σας από ιατρό κάθε χρόνο. Το ίδιο ισχύει και σε περιπτώσεις  όπου κάποιο από τα στενά συγγενικά πρόσωπα εμφάνισε καρκίνο του δέρματος.όπου κάποιο από τα στενά συγγενικά πρόσωπα εμφάνισε καρκίνο του δέρματος.

Τι μπορούμε να κάνουμε για να μειώσουμε τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του δέρματος;

Τι μπορούμε να κάνουμε για να μειώσουμε τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του δέρματος; 

• Να έχετε υπόψη σας ότι στα σαλόνια μαυρίσματος (solarium) δέχεστε παρόμοια ακτινοβολία με το αληθινό ηλιακό φώς
• Αποφύγετε την έκθεση σε χημικά που περιέχουν οργανικό αρσενικό όπως τα παρασιτοκτόνα και τα ζιζανιοκτόνα. (δεν περιέχουν όλα τα παρασιτοκτόνα και ζιζανιοκτόνα αρσενικό αλλά ορισμένα από αυτά)
• Μιλήστε με το γιατρό σας για τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της χρήσης φαρμακευτικών προϊόντων που περιέχουν πίσσα
• Ακολουθείστε τις οδηγίες για «ασφαλή έκθεση» στον ήλιο

Παράγοντες κινδύνου για ανάπτυξη καρκίνου του δέρματος

Παράγοντες κινδύνου για ανάπτυξη καρκίνου του δέρματος: 

·         Αν κάποιος έχει στενούς συγγενείς που εμφάνισαν κακόηθες μελάνωμα έχει μεγαλύτερο κίνδυνο για ανάπτυξη δερματικού καρκίνου. 

·         Όποιος εμφανίζει ανοικτό φωτότυπο δέρματος όπου δεν μαυρίζει εύκολα ή εμφανίζει φακίδες.

Παράγοντες που είναι πιθανό να προκαλέσουν καρκίνο του δέρματος

Ποιοι παράγοντες είναι περισσότερο πιθανό να προκαλέσουν καρκίνο του δέρματος;

Οι παράγοντες που είναι δυνατό να προκαλέσουν καρκίνο του δέρματος περιλαμβάνουν:

• Επανηλειμμένη έκθεση στο ηλιακό φως, ειδικά όταν το φως κάνει ανάκλαση στο στην άμμο, το χιόνι και το νερό (θάλασσα-λίμνες)
• Ηλιακά εγκαύματα ειδικά όταν είναι σοβαρά (με φυσαλίδες) και όταν γίνονται στην παιδική ηλικία.
• Φαρμακευτικές δερματικές κρέμες με συστατικά όπως πίσσα (που χορηγούνται για κάποια δερματικά προβλήματα όπως π.χ. ψωρίαση
• Έκθεση στο οργανικό αρσενικό το οποίο μπορεί να περιέχεται σε παρασιτοκτόνα και άλλα χημικάΑντικαρκινικές θεραπείες όπως η ακτινοθεραπεία και η χημειοθεραπεία 

Πρόληψη του καρκίνου του δέρματος

Πως προλαμβάνεται ο καρκίνος του δέρματος;

Η πρόληψη αποτελεί μια πολύ σημαντική στρατηγική για την αντιμετώπιση του καρκίνου γενικότερα. Ειδικά όσον αφορά την αντιμετώπιση του καρκίνου του δέρματος έχουν αναγνωρισθεί παράγοντες κινδύνου και είναι πλέον εφικτό να αναγνωρισθούν “άτομα ή συμπεριφορές” υψηλού κινδύνου για νοσηρότητα ή θνησιμότητα. Η υπεριώδης ακτινοβολία από τον ήλιο και από πηγές τεχνητής υπεριώδους ακτινοβολίας (όπως τα solarium) αποτελούν το πιο σημαντικό εξωτερικό παράγοντα  κινδύνου και στους τρεις τύπους καρκίνου του δέρματος. Επίσης, με το πέρασμα του χρόνου έχει πλέον αποκτηθεί περισσότερη γνώση για το γενετικό υπόβαθρο του δερματικού καρκίνου με αποτέλεσμα να αρχίζει να γίνεται δυνατή η αναγνώριση των ατόμων που εμφανίζουν πιο υψηλό κίνδυνο.

Η Αύξηση του Συχνότητας Εμφάνισης Καρκίνου του Δέρματος

Η  Αύξηση του Συχνότητας Εμφάνισης Καρκίνου του Δέρματος

Η αύξηση της συχνότητας εμφάνισης νέων περιστατικών καρκίνου αποτελεί πλέον ένα παγκόσμιο πρόβλημα. Ο καρκίνος του δέρματος αποτελεί ένα μεγάλο μέρος αυτού του προβλήματος.

Στις αναπτυγμένες χώρες όλο και περισσότερα άτομα αναγνωρίζουν ότι η υπερέκθεση στον ήλιο είναι μία ανθυγιεινή πρακτική, λίγοι είναι όμως εκείνοι που προστατεύουν επαρκώς το δέρμα τους από τις βλαβερές ηλιακές ακτίνες. Τα παραπάνω έχουν σαν αποτέλεσμα ο καρκίνος του δέρματος  να εμφανίζεται ως ο πιο συχνός καρκίνο στον άνθρωπο με αποτέλεσμα τη μείωση της ποιότητας ζωής των ασθενών και των συγγενών τους.

Σε χώρες όπου οι κάτοικοι εμφανίζουν λευκό χρώμα δέρματος παρατηρείται αύξηση της συχνότητας εμφάνισης ακανθοκυτταρικού, βασικοκυτταρικού καρκίνου καθώς και κακοήθους μελανώματος σε σχέση με το παρελθόν.  Σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Δερματολογίας το 1930, 1 στους 5.000 Αμερικανούς είχε πιθανότητα να εμφανίσει μελάνωμα κατά τη διάρκεια της ζωής του. Το 2004, το ποσοστό αυτό ανήλθε σε 1 στους 65. Επίσης, στη σημερινή εποχή το μελάνωμα αποτελεί το δεύτερο πιο συχνό καρκίνο στις γυναίκες ηλικίας 20 με 29 ετών. Αν η αυξητική τάση συνεχιστεί έχει υπολογιστεί στις ΗΠΑ (από την Αμερικανική Ακαδημία Δερματολογίας) ότι  1 στους 5 Αμερικανούς θα εμφανίσει καρκίνο του δέρματος κατά τη διάρκεια της ζωής του.  

Ποια Άτομα Μπορεί να Εμφανίσουν Καρκίνο του Δέρματος;

Ποια Άτομα Μπορεί να Εμφανίσουν Καρκίνο του Δέρματος;

Ο καρκίνος του δέρματος μπορεί να παρουσιασθεί σε άτομα από όλες τις φυλές. 

Ωστόσο, είναι περισσότερο πιθανό να εμφανιστεί σε άτομα με:

·         Λευκό χρώμα δέρματος

·         Ανοικτού χρώματος οφθαλμούς

·         Ξανθά ή κόκκινα μαλλιά

·         Τάση να καίγονται μετά από έκθεση στον ήλιο (ηλιακό έγκαυμα)

·         Τάση για δημιουργία φακίδων μετά από έκθεση στον ήλιο

·         Ιστορικό πολλαπλών και παρατεταμένων εκθέσεων στον ήλιο

·         Ιστορικό ανάπτυξης καρκίνου του δέρματος στην οικογένεια

Συχνότερα Αίτια Δημιουργίας Καρκίνου του Δέρματος

Συχνότερα Αίτια Δημιουργίας Καρκίνου του Δέρματος

Σε ορισμένες περιπτώσεις ο καρκίνος του δέρματος εμφανίζει κληρονομική προδιάθεση.
Το 5-10% των περιστατικών κακοήθους μελανώματος αναπτύσσονται σε άτομα με ιστορικό μελανώματος στην οικογένεια. Η ηλιακή έκθεση όμως θεωρείται η πρωταρχική αιτία για τον καρκίνο του δέρματος και σύμφωνα με την  «American Cancer Society» κάθε χρόνο περισσότερο από ένα εκατομμύριο περιπτώσεις καρκίνου του δέρματος θα μπορούσαν να είχαν προληφθεί με προστασία από τις ηλιακές ακτίνες. Τα παραπάνω συμβαίνουν γιατί είναι πλέον αποδεδειγμένο ότι οι υπεριώδεις ακτινοβολίες του ήλιου καταστρέφουν το DNA των κυττάρων του δέρματος.
Ο ανθρώπινος οργανισμός συνήθως καταφέρνει να επιδιορθώσει τις βλάβες αυτές πριν γίνουν διάφορες γονιδιακές μεταλλάξεις και αναπτυχθεί καρκίνος. Ωστόσο, ορισμένες φορές αυτό δεν είναι εφικτό (ειδικά σε περιπτώσεις αθροιζόμενης ηλιακής έκθεσης) και τότε εμφανίζεται καρκίνος.

Καρκινος του Δερματος

Καρκίνος του Δέρματος: 

Tί είναι και πώς δημιουργείται στον ανθρώπινο οργανισμό

     Γιώργος Λάριος MD, MSc

 Δερματολόγος Αφροδισιολόγος

Όλα ξεκινούν από μια βλάβη στο DNA (το γενετικό υλικό που βρίσκεται μέσα στα κύτταρα) που δεν μπορεί να αποκατασταθεί από τον ανθρώπινο οργανισμό.

Τα κύτταρα που έχουν υποστεί τη βλάβη αυτή ξεκινούν και πολλαπλασιάζονται -αναπτύσσονται ανεξέλεγκτα. Όταν όλα τα παραπάνω συμβαίνουν στο δέρμα τότε λέμε ότι αναπτύσσεται «καρκινος του δερματος».

Καθώς τα κύτταρα που έχουν υποστεί τη βλάβη πολλαπλασιάζονται σχηματίζουν τον λεγόμενο όγκο. Ο καρκινος του δερματος αναπτύσσεται αρχικά στην επιδερμίδα (το εξωτερικό περίβλημα του δέρματος) οπότε ο όγκος γίνεται συνήθως ορατός. Αυτό καθιστά τους περισσότερους δερματικούς καρκίνους να είναι ανιχνεύσιμοι ακόμα και σε αρχικά στάδια.

Τρεις τύποι καρκίνου του δέρματος είναι υπεύθυνοι σχεδόν για το 99% των περιστατικών καρκίνου που διαγιγνώσκονται από τους ιατρούς.

Τα είδη αυτά είναι:

1.Βασικοκυττατικό Καρκίνωμα ή Βασικοκυτταρικο Επιθηλιωμα

2. Ακανθοκυτταρικό Καρκίνωμα ή Ακανθοκυτταρικο Επιθηλιωμα

&

3. Κακόηθες Μελάνωμα

Κάθε είδος καρκίνου παίρνει το όνομα του από το αντίστοιχο κύτταρο.

Μία άλλη συχνή διάκριση του καρκίνου του δέρματος είναι σε Μη- Μελανωματικούς καρκίνους ή Επιθηλιώματα (που περιλαμβάνουν το βασικοκυτταρικό και ακανθοκυτταρικό καρκινώμα) και σε Μελανώματα.

Αναλυτικότερα η ανάλυση για τα τρία είδη καρκίνου είναι η εξής:

Βασικοκυτταρικο Επιθηλιωμα. Ονομάζεται έτσι γιατί αναπτύσσεται στα βασικά κύτταρα (κύτταρα που βρίσκονται στην επιδερμίδα). Αποτελεί τον πιο συχνό καρκίνο στον άνθρωπο. Μόνο στις ΗΠΑ (πληθυσμός 300 εκατομμύρια) προσβάλλει ένα εκατομμύριο άτομα κάθε έτος. Επίσης, το 80% όλων των δερματικών καρκίνων είναι βασικοκυτταρικά επιθηλιώματα. Εμφανίζονται συνήθως σε δέρματα που υπάρχει ιστορικό έκθεσης στον ήλιο, σε περιοχές όπως το πρόσωπο, τα αυτιά και τον λαιμό. Οι όγκοι αυτοί έχουν την τάση να αναπτύσσονται με αργό ρυθμό ενώ μπορεί να χρειαστούν αρκετά χρόνια για να αποκτήσουν μέγεθος 1cm. Οι όγκοι αυτοί σπάνια μεταφέρονται σε άλλα σημεία του σώματος (μεταστάσεις) αλλά είναι σημαντικό να γίνει έγκαιρη διάγνωση για να αποφευχθεί μεγάλη τοπική καταστροφή του δέρματος και των γύρω ιστών.

Ακανθοκυτταρικο Επιθηλιωμα. Αποτελεί περίπου το 16% των δερματικών καρκίνων. Ονομάζεται έτσι γιατί ξεκινά στα ακανθοκύτταρα (κύτταρα της επιδερμίδας). ο καρκίνος αυτός συχνά εμφανίζεται σε άτομα με ιστορικό παρατεταμένης έκθεσης στον ήλιο. Σε ορισμένες περιπτώσεις προηγούνται κάποιες «προκαρκινικές βλάβες» (ακτινικές υπερκερατώσεις) που αν αφεθούν μπορεί να εξελιχθούν σε αυτή τη μορφή καρκίνου. Ο καρκίνος αυτός απαιτεί έγκαιρη θεραπεία για να αποφευχθεί η επέκταση του τοπικά αλλά και το ενδεχόμενο μεταστάσεων.

Κακόηθες Μελάνωμα. Το κακόηθες μελάνωμα ευθύνεται για το 4% των καρκίνων του δέρματος. Η προέλευση αυτής της μορφής δερματικού καρκίνου είναι τα μελανοκύτταρα (κύτταρα που βρίσκονται στην επιδερμίδα και δίνουν χρώμα στο ανθρώπινο δέρμα). Το μελάνωμα θεωρείται η πιο θανατηφόρος μορφή καρκίνου του δέρματος καθώς μπορεί να δώσει ταχέως μετάσταση στο λεμφικό σύστημα και σε εσωτερικά όργανα. Μόνο στις ΗΠΑ σημειώνεται ένα θάνατος από μελάνωμα κάθε ώρα. Ωστόσο, με έγκαιρη διάγνωση και κατάλληλη αντιμετώπιση το ποσοστό θεραπείας πλησιάζει το 95%. Στην περίπτωση μεταστάσεων, η πρόγνωση πλέον δεν είναι καλή. Το μελάνωμα συχνά αναπτύσσεται από μία προϋπάρχουσα ελιά (σπίλο) που εξαλλάσσεται ή μοιάζει σαν μια καινούρια ελιά στο σώμα. Για το λόγο αυτό είναι σημαντικό ο καθένας μας να γνωρίζει ποια εικόνα έχουν οι ελιές στο σώμα του και να είναι ικανός να καταλάβει αν υπάρχουν αλλαγές στις ελιές που ήδη έχει ή αν έχουν εμφανιστεί νέες στο σώμα του.